वचन
नामाने दर्शविलेली वस्तू एक आहे की त्या वस्तू एकाहून अधिक आहे असे कळते नामाच्या ठिकाणी संख्या सुचविणे हा एक धर्म आहे त्यास ‘वचन’ असे म्हणतात .
 |
| वचन व त्याचे प्रकार |
वचनाचे सर्वसामान्यपणे वाचनाचे दोन प्रकार पडतात
(१) एकवचन
(२) अनेकवचन
(१) एकवचन
ज्या नामाच्या रूपावरून एकाच वस्तुचा बोध होतो त्यास एकवचन असे म्हणतात.
उदाहरणार्थ : मुलगा, गाय, पाटी, ईमारत, पुस्तक इ.
नामाचे मुळरूप हेच त्याचे एकवचन असते.
(२) अनेकवचन
नामाच्या रूपावरून जेव्हा एका पेक्षा अधिक संख्येचा बोध होतो तेव्हा त्यास ‘अनेकवचन’ असे म्हणतात
उदाहरणार्थ : मुली, गाई, पाट्या, ईमारती, पुस्तके इ.
नामाची अनेकरुपाची नामे बनवितांना काही नामाना प्रत्यय लागतात व काहींची रूपे एकवचना सारखीच असतात.
वचन विचार करताना त्याचे काही नियम पुढीलप्रमाणे
(१) आकारान्त पुल्लिंगी नामाचे एकवचन एकारान्त होते
उदाहरणार्थ : वडा – वडे, कुत्रा – कुत्रे, मासा – मासे.
(२) आकारान्त खेरीज इतर पुल्लिंगी नामाची रूपे दोन्ही वाचनात सारखीच राहतात
उदाहरणार्थ : बैल – बैल, कवी – कवी, लाडू – लाडू, गहू – गहू
(३) आकारान्त स्त्रीलिंगी नामाचे अनेकवचन आकारान्त किंवा ईकारान्त होते.
उदाहरणार्थ : वीट – विटा, भिंत – भिंती, सुन – सुना
(४) ईकारान्त स्त्रीलिंगी नामाचे अनेकवचन याकारान्त होते.
उदाहरणार्थ : बी – बिया, बाई – बाया, भाकरी – भाकऱ्या
(५) उकारान्त स्त्रीलिंगी नामाचे अनेकवचन वाकारान्त होते.
उदाहरणार्थ : सासु – सासवा, जळू – जळवा, जाऊ – जावा.
(६) अकारान्त नपुसकलिंगी नामाचे अनेकवचन एकारान्त होते.
उदाहरणार्थ : घर – घरे, शेत- शेते, फुल – फुले.
(७) उकारान्त नपुसकलिंगी नामाचे अनेकवचन एकारान्त होते.
उदाहरणार्थ : वासरू – वासरे, लिंबू – लिंबे, पाखरू – पाखरे.
(८) एकारान्त नपुसकलिंगी नामाचे अनेकवचन इकारान्त होते.
उदाहरणार्थ : खेडे – खेडी, गाणे – गाणी.